—Ответьте на вопросы

-Кто такой Леонардо да Винчи и что вы знаете о нем?Он один из самых известных художников мира. У него есть бесчисленное количество работ. Сейчас миры известны только 205 из всех. Но даже сейчас находят его картины. Есть некоторые работы Леонардо Да Винчи, которые учёные сомневаться что это именно его работа, а не чужая.-Какие известные работы да Винчи знаете?Мона ЛизаМадонна в скалах,Тайная вечеряСпаситель мира.

-Кто такая Мона Лиза?Одна из самых известных работ Леонардо Да Винчи и близкий человек для Леонардо. Об этой женщине и вообще о картине не так много известно. Есть даже сведения, что это не Мона Лиза дель Джоконда, а Лиза Герардини, супруга флорентийского торговца шёлком. Дата картины тоже неизвестна. По некоторым сведениям, написана между 1503 и 1505 годами, а по другим сведением Леонардо её писал 13 лет — 1503-1519.

պարապունք 20

1. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)2^7
բ)5^7
գ)4^6
դ)7^7
ե)3^15
զ)6^13
է)11^6
ը)9^16

2. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)a^9
բ)a^11
գ)a^11
դ)a^8
ե)a^2
զ)a^10

3. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)2
բ)3^-1
գ)5^8
դ)10^2
ե)5^-6
զ)8^2

4. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)a^4
բ)a^-4
գ)a^5
դ)a^8
ե)a^-2
զ)a^19

5. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)(10 / 12) ^ 2
բ)(4 / 5^2) ^ 3
գ)(25 / 7^2) ^ 4
դ)(m/a) ^ 12
ե)(m/a) ^ 8
զ)(n/a) ^ 12

6. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)a^7
բ)a^5
գ)a^19
դ)a^13
ե)a^24
զ)a^10
է)a^14
ը)a^8

7. Գրեք ամբողջ ցուցիոչվ աստիճանի տեսքով.
ա)a^-1
բ)a
գ)a^3
դ)1
ե)a^-10
զ)a^9
է)a^-3
ը)a^-5
թ)a
ժ)a^9
ի)a^-3
լ)a^8

8. Աստղանիշի փոխարեն գրեք այնպիսի թիվ, որ հավասարությունը ճիշտ լինի.
ա)3^3
բ)4^3
գ)2^-2
դ)^2
ե)^5
զ)^3, ^3
է)4^3
ը)3^-2
թ)^5

Պարապունք 21

Առաջադրանքներ ամրապնդելու համար
1. Հաշվեք
ա)1/16
բ)1/3
գ)1/81
դ)1
ե)9/20
զ)1/9

2. Ստուգեք հավասարությունը
ա)Ճիշտ
բ)Ճիշտ

3. Հաշվեք
ա)0.125
բ)-8
գ)-0.125
դ)-8
ե)0.0625
զ)16
է)-0.0625
ը)16

4. Ներկայացրեք ամբողջ ցուցիչով աստիճաի տեսքով
ա)(a * b)^-3
բ)( 7^-2 * 2^3 * 7^-1 ) ^ -1

5. Ներկայացրեք ամբողջ ցուցիչով աստիճաի տեսքով
ա)а^6 * b^-15
բ)a^14 * b^-4
գ)a^12 * b^20

6. Համեմատեք
ա)>
բ)=
գ)>

7.Ներկայացրեք քառակուսու տեսքով
ա)(a^2)^2
բ)(a^10)^2
գ)(a^25)^2

8. Կատարեք բազմապատկումը
1)a ^ 8
2)b ^ 9
3)-m ^ 6
4)-x ^ 8
5)-y ^ 11
6)c ^ 11
7)p ^ n+2
8)a ^ m+4
9)x ^ n+k+3
10)y ^ n+5
11)z ^ 3n – 2
12)b ^ -m+3

9. Բարձրացրեք աստիճան
1)a^6
2)x^8
3)-y^12
4)-x^20
5)-c^40
6)x^21
7)-y^45
8)b^12
9)z^3n
10)y ^ 5k

Պարապունք 22

1.Ի՞նչ է բազմանդամը, բերեք օրինակներ։
Բազմանդամը դա միանդամների գումարն է։ Օրինակ՝ 4ab + 11c^2

2.Ի՞նչ է հանրահաշվական կոտորակը, բերեք օրինակներ։
Հանրահաշվական կոտորակ է կոչվում A / B տեսքի արտահայտությունը, որտեղ A-ն որևէ բազմանդամ է, B-ն՝ ոչ զրոյական բազմանդամ:

3.Հանրահաշվական կոտորակները ի՞նչ հատկությամբ են օժտված, օրինակներով ցույց տվեք։
Հանրահաշվական կոտորակի  հայտարարի մեկը կարելի է անտեսել։

Հանրահաշվական կոտորակը չի փոխվում, երբ համարիչը և հայտարարը բազմապատկում ենք ոչ զրոյական նույն բազմանդամով։

4.Կրճատեք կոտորակները․
ա)1/2
բ)2/3
գ)3/14
դ)64/231

5.Օգտագործելով հանրահաշվական կոտորակի հատկությունը, գրեք կոտորակը բազմանդամի տեսքով․
ա)x – 1
բ)3x + y
գ)x^2 + 3xy – y^2

6.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի․
ա)10/15, 12/15
բ)21/28, 24/28
գ)8/9, -5/9
դ)28/35, -15/35
ե)12/18, 15/18
զ)13/14, 12/14
է)7/9, -15/9
ը)2/10, -3/10
թ)9/30, 8/30

7.Կրճատեք կոտորակները․
ա)(x + y) / 2ax
բ)1
գ)2/5

8.Կրճատեք կոտորակները․
ա)(x + y) / 2
բ)(a + b) / 2a
գ)(m – n) / 2mn

Պարապունք 23

1.Գրեք հանրահաշվական կոտորակներիի օրինակներ։
x / y
a^5 / (y + z)

2.Գրեք  անկրճատելի, անկանոն, կանոնավոր կոտորակների օրինակներ։
1/2,
3/2,
2/3

3.Գրեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որն հնարավոր լինի կրճատել։
(3cx + 6cy) / 3ca^2

4.Գրեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որը հնարավոր չլինի կրճատել։
(a^2 + c^3) / (a + c – 17)

5.Կազմեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որն կրճատվի
ա) 2-ով
(6cx + 2a) / 2x

բ) a-ով
(a + 2ax) / ac^2

գ) ab-ով
(ab + 2abx) / abc^2

դ) 2a^3b-ով
(2a^3b + 4a^3b) / 2a^3b

6.Կոտորկաները դարձրեք 36x^2 հայտարարով․
5 / 36 — *x^2
2 / x^2 — *36
11 / 3x — *x
7 / 9x^2 — *4
1 / 4x — *9x

7.Կոտորկաները դարձրեք 20x^2y հայտարարով․
1 / 20y — * x^2
5 / x^2 — *20y
7 / 20 — *x^2y
11 / 2x — *10xy
3 / 5xy — *4x

8.Կոտորկաները դարձրեք նույն հայտարարով․
ա)3x / 6 և 2 / 6
բ)7x / 35 և -15 / 35
գ)12x / 30 և -25 / 30

9.Կոտորկաները դարձրեք նույն հայտարարով
ա) -x / (2 – x) և 1 / (2-x)
բ) x / (5 + x) և 3 / (x + 5)

10. Կրճատեք կոտորակը
ա)(a – b) / (c + d)
բ)(a + b) / (m + n)
գ)x / (x + y)

Պարապունք 24

1.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

ա)x / (x – 2)
և -1 / (x + 2)

բ)x / (5+x)
և 3 / (5+x)

գ)-4x / (1 – x)
և (2 – 7x) / (1 – x)

դ)2x / (3x + 6)
և 15 / (3x + 6)

ե)15 / (2x – 8)
և 14 / (2x – 8)

զ)(6 – 2x) / (2x – 10)
և 5 / (2x – 10)

2.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`
ա) x / (3x – x^2)
և 4x / (3x – x^2)

բ) (x^2 – 4) / (2x^2 – 8 + x^3 – 4x)
և (x^2 + x – 2) / (2x^2 – 8 + x^3 – 4x)

գ)4.5 / (6 + 9x)
և 5x / (9x + 6)

դ) (5x^3 – 45x) / (3x^2 – 27 – x^3 + 9x)
և (6 – 2x) / (3x^2 – 27 – x^3 + 9x)

3.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`
ա)(3x^2 + 12x) / ((4x + x^2)(3x + 12))
և (16x + 4x) / ((4x + x^2)(3x + 12))

բ) (130x + 26x^2) / ((25 – x^2) 10 + 2x))
և (25x – 25 – x^3 + x^2) / ((25 – x^2) 10 + 2x))

գ) (x – 3) / (4 – x^2)
և -5 / (4 – x^2)

դ) 2 / (x^2 – 9)
և 1 + x / (x^2 – 9)

Պարապունք 25

1․ Ինչպե՞ս են գումարվում միևնույն հայտարարով հանրահաշվական կոտորակները։
Համարիչները գումարվում է, իսկ հայտարարը մնում է նույնը։

2․ Ինչպե՞ս են գումարվում հակադիր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը(ինչ որ մեկը բազմապատկել -1–ով), ապա գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով կոտորակները:

3․ Ինչպե՞ս են գումարվում տարբեր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Պետք է գտնել ընդհանուր հայտարարը, ապա որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս), գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները, Եվ հնարավորինս կրճատել ստացվածը։

4․ Կատարել գործողությունները․
ա)(x + y)/3
բ)(a-b)/7
գ)(2x – 3y)/5
դ)(2m – 2)/(m + n)
ե)( (-x) – 9 )/(x – 3)
զ)(8p – 8)/(p + 1)

5․ Կատարել գործողությունները․
ա)x/2
բ)(3a – 1)/3
գ)(2a + b)/5
դ)(2y – x)/7

6․Կատարել գործողությունները․
ա)(3x + 1)/(x – 1)
բ)0
գ)-a/(a – b)
դ)(3m + 3)/(m – n)
ե)-q/(p – 2q)
զ)(6a + 4b) / (a – 1)

7․ Պարզեցրել արտահայտությունը․
ա)3/a
բ)(3 + a)/x
գ)-a/b
դ)(5m + 3n)/4
ե)x
զ)a/2

8․ Կատարել գործողությունները․
ա)8/(a + b)
բ)1/(x – 1)
գ)6/(a + b)
դ)(2m – 2)/(m + n)
ե)(-x – 9)/(x – 3)
զ)(8p – 8)/(p + 1)

9․ Ձևափոխել հանրահաշվական կոտորակի.
ա)(2a + 3b)/6
բ)(2x – 4y)/8
գ)(10m – 12)/15
դ)(20m + 6n)/15
ե)17p/12
զ)(3a^2 – 8a)/12
է)(74x^2)/15
ը)(54xy – 35xy^2)/63

Հայոց լեզու, 6.12-8.12, 8-րդ դասարան

1.Տրված սոսկածանցավոր բայերը դարձրու՛ պատճառական:
Քարանալ — քարացնել
վախենալ — վեախեցնել
հագենալ — հագեցնել
մոտենալ — մոտեցնել
առաջանալ — առաջացնել
բարձրանալ — բարձրացնել
իջնել — իջեցնել
թարմանալ — թարմացնել
հագնել — հագցնեկ
հասնել —հասցնել
թռչել — թռցնել
փախչել — փխցնել
կպչել — կպցնել

2.Տրված պարզ բայերը դարձրո՛ւ պատճառական:
Քայլել — քյլեցնել
կարմրել — կարմրեցնել
սովորել — սովորեցնել
խոսել — խոսեցնել
պարզել — պարզեցնել
լռել — լռեցնել
խմել — խմեցնել
վստահել — վստահեցնել
վազել — վազեցնել
պայթել — պայթեցնել
ծիծաղել — ծիծաղեցնել
փայլել — փայլեցնել

3.Տրված բայերը դարձրու՛ բազմապատկական:
Մրել — մրոտել
պատռել — պատռտել
ցատկել — ցատկոտել
կտրել — կտրտել
նստել —
պոկել, — պոկոտել
կոտրել — կոտրատել
կրծել — կրծոտել
թռչել — թռչոտել
խոցել — խոցոտել
մորթել — մորթոտել
գրել — խշխշալ
խշշալ — խշխշալ
վազել — վազվզել
փայլել — փայլփլել
դողալ — դողդողալ
փշրել —փշրոտել

4.Յուրաքանչյուր շարքում ընդգծի՛ր 3 պարզ բայ:
ա. սպառնալ, լրանալ, բռնանալ, ոռնալ, հուրհրալ, չքանալ
բ փախչել, շնչել, կառչել, հանգչել, դիպչել, զեղչել
գ. թոշնել, կայծկլտալ, խառնել, պրծնել, հիմնել, մեռնել
դ. թռչկոտել, մրոտել, սովորել, խայտալ, որոտալ, հեծկլտալ

5.Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծի՛ր ճիշտը.:

ա. Նա ինձ նրբորեն (հասկանալ տվեց, հասկացրեց), որ ես սխալ եմ:

բ. Այս գինին քանի՞ տարի է (հնեցրած, հնացրած):

գ. Հարսն ու փեսան այնուհետև աղավնիներ (թռցրեցին,
թռցրին) օդ:

դ. Նա իմ ձեռքից ոչ մի տեղ էլ չի (փախչի, փախնի):

ե. Կատուն (ուռցրել, ուռեցրել) էր մեջքը և ֆշշացնում էր
իր ձագերին սպառնացող երեխաների վրա:

զ. Ձմռանը դպրոցում այնքան ցուրտ է լինում, որ մատներս
(սառում, սառչում) են ու փայտանում:

է. Մայրս ինձ փոքր ժամանակ միշտ (քնացրել, քնեցրել) է
օրորոցայիններով:

6.Տրված բառերին ընդհանուր վերջ գտի՛ր։

ա) քարափ, ծովափ, շաղափ, ձորափ, գետափ, թառափ

բ) կապար, արար, ձագար, համար, խավար, կամար

7․ Տրված բառերին ընդհանուր սկիզբ գտի՛ր։

ա) քարայծ, քարահանք, քարաղ, քարափ, քարավան, քարայր

բ) պատշար, պատկեր, պատգամ, պատիժ, պատճառ, պատվար

Աչքի կառուցվածքը

Միջավայրից ստացվող տեղեկատվության մեծ մասը (70−90 %) մարդը ստանում է տեսողության միջոցով: Տեսողության վերլուծիչի շնորհիվ մարդը կարողանում է կողմնորոշվել շրջապատի առարկաների նկատմամբ և խուսափել վտանգից: Մարդկության փորձը, ձեռք բերած գիտելիքները, ստեղծած արվեստը սերունդներին են փոխանցվում գրավոր խոսքի միջոցով, որը մենք ընկալում ենք տեսողության օգնությամբ: Մարդու ուսումնառությունը, աշխատանքային գործունեությունը նույնպես կապված են տեսողության հետ:

Աչքը տեսողության վերլուծիչի ծայրամասային բաժինն է, գտնվում է գանգի ակնակապիճում: Աչքը կազմված է ակնագնդից և օժանդակ հարմարանքներից:

Օժանդակ հարմարանքներից են հոնքերը, կոպերը, թարթիչները, շաղկապենին, արցունքագեղձերը և ակնագունդը շարժող մկանները:

Հոնքերը, կոպերը և թարթիչները (արտևանունքները) աչքերը պաշտպանում են փոշուց, քրտինքից:

Շաղկապենին ծածկում է կոպը ներսից և ակնագնդի մի մասը` արտաքինից:

Արցունքագեղձերը գտնվում են աչքի արտաքին անկյունում, անընդհատ արտազատում են արցունք, որը խոնավացնում, տաքացնում, մանրէազերծում, փոշեզերծում է ակնագնդի մակերևույթը և արտասվաքթային ծորանով լցվում քթի խոռոչ: 

Ակնագնդի մկանները նպաստում են հայացքի ուղղության փոփոխությանը:

Ակնագնդի պատը բաղկացած է 3 թաղանթներից` սպիտակուցաթաղանթ, անոթաթաղանթ (ակնաթաղանթ) և ցանցաթաղանթ:

Ակնագունդը դիմացից ծածկում են լուսաթափանցիկ եղջերաթաղանթը և նրա տակ գտնվող աչքի գույնը պայմանավորող ծիածանաթաղանթը: Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա ոչ մեծ անցք՝ բիբը, որը կարող է ռեֆլեքսորեն լայնանալ և նեղանալ՝ դրանով իսկ կարգավորել թափանցող լույսի ճառագայթների քանակը: Բբի հետևում գտնվում է  ակնաբյուրեղը, որը երկուռուցիկ ոսպնյակ է: Ծիածանաթաղանթի հարևանությամբ գտնվում է թարթիչավոր մարմինը,  որի մկանները փոխում են ակնաբյուրեղի կորությունը: Ակնաբյուրեղը, փոխելով կորությունը, տարբեր հեռավորությունից եկող ճառագայթներն ուղղում է ցանցաթաղանթի վրա՝ ապահովելով առարկաների հստակ պատկերի ձևավորումը:

Կարճատեսություն

Հեռատեսությունը նույնպես կարող է լինել ձեռքբերովի և բնածին: Ձեռքբերովի հեռատեսության դեպքում, տարիքի հետ կապված, թուլանում է ակնաբյուրեղի առաձգականությունը և այն դառնում է ավելի հարթ:

Դրա հետևանքով լույսի ճառագայթները թույլ են բեկվում և նրանց հատման կետն ընկնում է ցանցաթաղանթի հետևում:

Հեռատեսություն

Բնածին հեռատեսությունը կապված է այն բանի հետ, որ աչքի հատակը մոտ է ակնաբյուրեղին, որի հետևանքով ակնագունդը կարճացած է: Այն կարող է առաջանալ նաև ակնաբյուրեղի թույլ բեկման հատկության հետևանքով:

Կարճատեսության ժամանակ ընտրվում է երկգոգավոր ապակիով ակնոց,որը  լույսի ճառագայթները բեկում է այնպես, որ պատկերը ձևավորվում է ցանցաթաղանթի դեղին բծի վրա:

Հեռատեսության դեպքում օգտագործում են երկուռուցիկ ապակիներով ակնոց, որի շնորհիվ առարկաներից եկող ճառագայթների հատման կետն ընկնում է ցանցաթաղանթի զգայուն հատվածի վրա:

Ակնոցի դերը տեսողական խնդիրներ ունեցողների համար:

Կարճատեսություն

Կարճատեսությունը (միոպիա) աչքի բեկունակության թերություն Է, որի հետևանքով կարճատեսությամբ տառապող անձինք վատ են տեսնում հեռվում գտնվող առարկաները։ Կարճատեսության դեպքում զուգահեռ ճառագայթներն աչքում բեկվելուց հետո կիզակետվում են ոչ թե ցանցաթաղանթի վրա (ինչպես լինում է բնականոն տեսողության դեպքում), այլ դրա առջևում, որի հետևանքով դիտվող առարկայի հստակ պատկերը ցանցաթաղանթի վրա չի ստացվում։

Կարճատեսության ժամանակ մեծ մասամբ ակնագնդի ձևի փոփոխություններն աննշան են լինում, սակայն, երբ ակնագունդը շարունակում է երկարել, կարճատեսության աստիճանը մեծանում է: Դրա առաջընթացը կարող է հանգեցնել աչքի լուրջ փոփոխությունների և տեսողության նշանակալի կորստի:

Կարճատեսության աստիճանները

Ակնաբույժները տարբերում են կարճատեսության երեք աստիճան․

• թույլ (մինչեւ 3,0 դիոպտրիա),
• միջին (3.25-ից մինչև 6,0 դիոպտրիա),
• բարձր (6-ից բարձր դիոպտրիա): Բարձր կարճատեսությունը կարող է հասնել բավականին բարձր դիոպտրիայի՝ 15, 20, 30։

Կարճատես աչքի օպտիկական թերությունը կարելի է շտկել համապատասխան ակնոցով, որը ցանցաթաղանթի վրա վերականգնում է հեռավոր առարկաների պարզորոշ պատկերը և ուժեղացնում տեսողության սրությունը, որպես կանոն, մինչև բնականոն մակարդակը: Ակնոցը սկզբում կարող է առաջացնել տհաճ զգացողություններ (առարկաների թվացյալ տեղաշարժ, թեթևակի գլխապտույտ), այդ դեպքում հարկավոր է նորից դիմել ակնաբույժին: Սակայն բարձր աստիճանի կարճատեսության ժամանակ տեսողությունը նույնիսկ ակնոցի օգնությամբ բարելավվում է աննշան:

Կարճատեսությունը կարող է լինել բնածին կամ կարող է առաջանալ ժամանակի ընթացքում։ Կարճատեսության ժամանակ մոտ տարածությունում մարդը տարբերում է նույնիսկ ամենափոքր մանրուքները, սակայն որքան առարկաները հեռանում են, այնքան վատանում է տեսողությունը։ Կարճատեսության խնդրի լուծումը կայանում է նրանում, որ թուլացվի աչքի ռեֆրակցիոն ուժն այնպես, որ պատկերը հայտնվի ցանցաթաղանթի վրա (այսինքն աչքը վերադառնա նորմալ վիճակի)։