Ազատություն

Ոմանք կարող են ասել, որ ազատությունը այն է, երբ կարող ես անել այն, ինչ ցանկանում ես, իսկ հոլանդացի իմաստասեր Սպինոզան ասել է, որ ազատ է այն մարդը, ով ղեկավարվում է գիտակցությամբ։ Այս ամենից հետևում է, որ ազատությունը այն է, երբ մարդը անում է այն, ինչ ցանկանում է՝ գիտակցելով իր արածի հետևանքները։ Ես համաձայն չեմ Սպինոզայի պնդման հետ, որովհետև գիտակցությունը մեզ ետ է պահում այն արարքներից, որոնք կարող են վատ հետևանքներ ունենալ, նույնիսկ այն դեպքում, երբ մենք դա շատ ենք ցանկանում։ Իմ կարծիքով ազատաությունը այն է, որ ոչ մի կանոն քեզ վրա չի ազդում, նույնիսկ այն կանոները, որոնք մարդիկ չեն ստեղծել։ Կարճ ասած՝ լինել ամենակարող։ Այդ իսկ պատճառով լիակատար ազատությունը անհնար է։