- Ի՞նչ է ավանդական հասարակությունը: Որո՞նք են դրա բնորոշ կողմերը։
Սովորույթներ և ծեսեր. Ավանդական հասարակությունները հաճախ մեծ ուշադրություն են դարձնում սովորույթների և ծեսերի վրա, որոնք փոխանցվում են սերնդեսերունդ: Այս ծեսերը վճռորոշ դեր են խաղում սոցիալական փոխազդեցությունների, կրոնական սովորույթների և առօրյա կյանքի ձևավորման գործում:
Ուժեղ սոցիալական համախմբվածություն. ավանդական հասարակությունները սովորաբար ցուցաբերում են սոցիալական համախմբվածության և համերաշխության բարձր աստիճան: Համայնքային կապերն ամուր են, և անհատները հաճախ ունենում են որոշակի խմբի կամ համայնքի պատկանելության ուժեղ զգացում:
Սահմանափակ տեխնոլոգիական առաջընթացներ. ավանդական հասարակությունները հակված են ապավինել պարզ տեխնոլոգիաներին և գործիքներին: Տեխնոլոգիական փոփոխությունների տեմպերը դանդաղ են, և նորամուծությունները կարող են դիմակայվել կամ զգուշությամբ ընդունվել:
Տնտեսական գոյատևում. Շատ ավանդական հասարակություններ ագրարային են և հիմնված են գոյատևման տնտեսությունների վրա: Մարդիկ հաճախ զբաղվում են ավանդական գյուղատնտեսական պրակտիկաներով՝ բավարարելու իրենց հիմնական կարիքները, և տնտեսական գործունեությունը սերտորեն կապված է տեղական միջավայրի հետ:
Հիերարխիկ սոցիալական կառուցվածք. Ավանդական հասարակությունները հաճախ ունենում են հիերարխիկ սոցիալական կառուցվածք, որտեղ անհատներն ունեն հստակ սահմանված դերեր՝ հիմնված այնպիսի գործոնների վրա, ինչպիսիք են տարիքը, սեռը և սոցիալական կարգավիճակը: Սոցիալական շարժունակությունը կարող է սահմանափակվել, և ակնկալվում է, որ անհատները կհամապատասխանեն սահմանված նորմերին:
Ուժեղ մշակութային ինքնություն. Ավանդական հասարակությունները բնութագրվում են ուժեղ մշակութային ինքնությամբ, որը արմատավորված է ընդհանուր համոզմունքների, արժեքների և գործելակերպի վրա: Մշակույթի պահպանումն առաջնահերթություն է, և կարող է լինել դիմադրություն արտաքին ազդեցություններին, որոնք կարող են սպառնալ ավանդական կենսակերպին:
Սահմանափակ ինդիվիդուալիզմ. Անհատականությունը հակված է ավելի քիչ ընդգծված ավանդական հասարակություններում, համեմատած ավելի ժամանակակից հասարակությունների հետ: Համայնքի հավաքական շահերը հաճախ գերակայում են անհատական ցանկություններից, և գնահատվում է համապատասխանությունը հասարակության նորմերին:
Կրոնական ազդեցություն. կրոնը հաճախ կենտրոնական դեր է խաղում ավանդական հասարակություններում՝ ազդելով ոչ միայն հոգևոր համոզմունքների վրա, այլև առաջնորդելով սոցիալական և բարոյական նորմերը: Կրոնական հաստատությունները կարող են նշանակալից իշխանություն և ազդեցություն ունենալ համայնքի վրա:
Սահմանափակ սոցիալական փոփոխություն. ավանդական հասարակություններում փոփոխությունները հաճախ աստիճանական և պահպանողական են: Մշակութային ժառանգության պահպանումը և հասարակական կարգի պահպանումը գերակա են արագ վերափոխումից:
Բանավոր ավանդույթ. Շատ ավանդական հասարակություններում տեղեկատվությունը փոխանցվում է բանավոր ավանդույթների, այլ ոչ թե գրավոր գրառումների միջոցով: Բանահյուսությունը, առասպելները, պատմվածքները մշակութային արժեքների և գիտելիքների փոխանցման կարևոր միջոցներ են:
- Թվարկե՛ք ավանդական մի քանի երկրներ: Ձեր կարծիքով Հայաստանը մտնում էր այդ երկրների շարքը:
Նեպալ. Տարբեր էթնիկ խմբերի և ավանդույթների մեջ խորապես արմատավորված պատմությամբ Նեպալը պահպանել է տարբեր ավանդական սովորույթներ և ծեսեր:
Եթովպիա. Եթովպիան ունի երկար պատմություն և բազմազան մշակութային պրակտիկա, և ավանդական տարրերը հաճախ ակնհայտ են նրա արարողությունների, հագուստի և ապրելակերպի մեջ:
Սաուդյան Արաբիա. Վերջին տարիներին արագ արդիականացման ընթացքում Սաուդյան Արաբիան պահպանել է որոշակի ավանդական տարրեր, հատկապես իսլամական սովորույթներին և մշակութային սովորույթներին հավատարիմ մնալու հարցում:
Ճապոնիա. Ճապոնիան հետաքրքիր դեպք է, քանի որ այն ունի ավանդական և ժամանակակից տարրերի խառնուրդ: Ավանդական պրակտիկաները, ինչպիսիք են թեյի արարողությունները, փառատոները և սինտո ծեսերը, գոյակցում են առաջադեմ տեխնոլոգիաների և ժամանակակից ապրելակերպի հետ:
- Ներկայացրե՛ք Օսմանյան կայսրության վիճակը նոր ժամանակների սկզբին:Ինչպիսին էր հայերի դրությունը կայսրությունում:
Միլլետի համակարգ. Օսմանյան կայսրությունը գործում էր միլեթի համակարգի ներքո, որտեղ կրոնական համայնքներին (միլլեթներին) տրվեց որոշակի ինքնավարություն իրենց ներքին գործերի կառավարման հարցում: Հայերին, որպես քրիստոնեական միլետ, թույլատրվում էր կառավարել իրենց կրոնական և սոցիալական հարցերը սեփական առաջնորդների միջոցով:
Դհիմմի կարգավիճակ. Մինչ հայերը, ինչպես մյուս ոչ մուսուլմանները, պաշտպանված կարգավիճակ (դհիմմի) ունեին իսլամական օրենքով, նրանք ենթակա էին որոշակի սահմանափակումների և պարտավորությունների: Նրանք վճարում էին հատուկ հարկ (ջիզյա) և բախվում սոցիալական և իրավական անհավասարության։
Տնտեսական դերերը. Հայերը ներգրավված էին տարբեր տնտեսական գործունեությամբ, ներառյալ առևտուրը, արհեստները և գյուղատնտեսությունը: Որոշ հայեր ազդեցիկ պաշտոններ են զբաղեցրել օսմանյան բյուրոկրատիայում և վարչակազմում։
Կայունության և հակամարտությունների ժամանակաշրջաններ. Օսմանյան կայսրությունում հայերի կարգավիճակը ժամանակի ընթացքում տարբերվում էր: Եղել են հարաբերական կայունության և համակեցության ժամանակաշրջաններ, բայց եղել են նաև հակամարտությունների և հալածանքների ժամանակներ, հատկապես քաղաքական և ռազմական ցնցումների ժամանակաշրջաններում:
- Փաստերով հիմնավորե՛ք, որ Օսմանյան կայսրությունը Նոր դարերում գնալով
թուլանում էր: Տվե՛ք Արևելյան հարցի բացատրությունը:
- Երբ սկսվեցին բարենորոգումներ իրականացվել Օսմանյան կայսրությունում։ Ի՞նչ է թանզիմաթը, ինչո՞ւ այն հաջողություն չունեցավ։
- Ներկայացրեք Իրանի կառավարման համակարգը: Երբ անկում ապրեց Սեֆյան
արքայատոհմը: Ինչո՞վ է հայտնի Նադիր շահը: Ե՞րբ և ո՞ւմ կողմից է հաստատ-վել Ղաջարների հարստությունը:
- Ներկայացրե՛ք ռուս-իրանական հակամարտության արդյունքները XIX դարի առաջին կեսին: Վերհիշե՛ք Հայոց պատմությունից ռուս-պարսկական պատե- րազմների մասին ձեր սովորածը:
- Ե՞րբ կնքվեց անգլո–իրանական առևտրական պայմանագիրը և ի՞նչ հետևանք ունեցավ:
Դավիթ Գալստյան 